1  2

Przeciwko społeczeństwu

Zmiany organizacyjne dotykające MBP, KdsBP czy następnie SB MSW nie miały wpływu na kierunek działalności UB-SB. Choć w poszczególnych fazach istnienia bezpieki zmieniano nazewnictwo czy numerację jej pionów wewnętrznych, to jednak od 1944 roku do rozwiązania SB inwigilowano i rozpracowywano zasadniczo te same środowiska czy grupy społeczne. Działania te były prowadzone przez dwa rodzaje komórek - wydziały operacyjne i pomocnicze. Zadaniem wydziałów operacyjnych było zapobieganie i zwalczanie szeroko pojętej działalności antysystemowej, co czyniono zarówno poprzez infiltrację, jak inspirację. Piony pomocnicze wspierały operacyjne w prowadzonych przedsięwzięciach. Posługując się żargonem UB-SB, "wiodącymi" pionami operacyjnymi były te odpowiedzialne za wywiad, kontrwywiad oraz inwigilację opozycji i Kościoła. Znaczną uwagę przywiązywano także do zabezpieczenia się przed niespodziewanymi dla partii wydarzeniami w środowiskach robotniczych. Piony pomocnicze odpowiedzialne były za przeprowadzanie obserwacji (od połowy lat 50. - pion "B"), a także za instalację tzw. techniki operacyjnej, czyli najczęściej podsłuchów (od połowy lat 50. - pion "T") czy inwigilację korespondencji (od połowy lat 50. - pion "W"). Koordynację działań zapewniało odpowiednie archiwum i kartoteka operacyjna. Nie można też zapominać o cieszącym się szczególnie złą sławą pionie śledczym, a także o tym, że przez cały czas PRL bezpieka miała głos decydujący przy wydawaniu obywatelom paszportów.

Wszystkie te działania wymierzone przeciwko społeczeństwu, a służące interesom partii komunistycznej, były realizowane przez konkretnych ludzi posiadających imiona i nazwiska. Przez półwiecze komunizmu mijaliśmy ich na ulicach, widywaliśmy na tarnowskim Rynku, najczęściej nie wiedząc o ich profesji. Celem wystawy "Twarze tarnowskiej bezpieki" jest zdjęcie zasłony skrywającej dotąd lokalnych funkcjonariuszy UB-SB. Ukazanie ludzi ponoszących odpowiedzialność za konkretne działania wymierzone przeciwko Polsce i Polakom, a w interesie komunistów i ZSRS.

Nazwiska Stanisława Radkiewicza - pierwszego wieloletniego szefa Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, czy ostatniego zwierzchnika Służby Bezpieczeństwa - Czesława Kiszczaka, są dość powszechnie znane. Kim jednak byli ci, którzy kierowali policją polityczną w Tarnowie?

W latach 1945-1956 Powiatowym Urzędem Bezpieczeństwa Publicznego w Tarnowie kierowało kolejno osiem osób: Stanisław Kroch, Ludwik Wojtasow, Leon Podworski, Michał Korga, Stanisław Strzałka, Zygmunt Rak, Stefan Stawarczyk, Alfred Lipka. W latach 1957-1975 tarnowską bezpieką kierowały kolejno cztery osoby: Alfred Lipka, Józef Kruczek, Eugeniusz Mirowski, Mieczysław Strama. Na czele SB w województwie tarnowskim w latach 1975-1990 stali: Edward Rodziewicz i Józef Schiller.

Obok nich na wystawie zaprezentowano funkcjonariuszy kierujących powiatowymi strukturami aparatu bezpieczeństwa w Bochni, Brzesku i Dąbrowie Tarnowskiej do 1975 r. oraz pełną kadrę kierowniczą SB w województwie tarnowskim z lat 1975-1990. Symbolicznie reprezentują oni rzeszę lokalnych funkcjonariuszy UB-SB, przez czterdzieści pięć lat wypełniających w Tarnowie rolę zbrojnego ramienia władzy komunistycznej.

Policja polityczna

Od upadku PRL byli funkcjonariusze UB-SB - wsparci przez postkomunistyczną nomenklaturę - budowali wokół siebie mit profesjonalizmu, a aparat bezpieczeństwa nazywali "służbami specjalnymi". W ten sposób chcieli przekonać opinię publiczną o rzekomej analogii pomiędzy działaniami UB-SB a wywiadem i kontrwywiadem państw demokratycznych. Dzięki tym wysiłkom pojęcie "komunistycznych służb specjalnych" zostało wprowadzone do języka mediów, a także - niestety - przyjęte przez część historyków. Tymczasem UB-SB pełniła w Polsce powojennej rolę policji politycznej, nie występowała w obronie dobra narodowego, ale przeciwko niemu - w obronie partykularnych interesów komunistycznej partii i nomenklatury. Funkcjonariusze UB-SB byli narzędziem służącym do zwalczania dążeń niepodległościowych i demokratycznych, do likwidacji niezależności Kościoła i wolności słowa. Zadania te bezpieka wykonywała również w Tarnowie - zwalczając w latach czterdziestych niezwykle silne na tym terenie podziemie niepodległościowe, "rozpracowując" przez cały okres PRL tarnowską kurię biskupią czy przeprowadzając internowania tarnowskich działaczy NSZZ "Solidarność" w grudniu 1981 roku.

poprzednia