Oddziałowe Biuro Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu zaprosiło na konferencję „Żydzi w Wielkopolsce w XX wieku. Historia i pamięć”. Wydarzenie to inauguruje Regionalny Projekt Badawczy IPN pod tym samym tytułem. Przedmiotem rozważań były zagadnienia związane z historią społeczności żydowskiej zamieszkałej w Wielkopolsce, ze szczególnym naciskiem na okres międzywojnia, wojny i okupacji oraz lata powojenne, jak również kwestie właściwego upamiętnienia ich obecności/zapobieżenia niepamięci. Wielu z zaproszonych prelegentów z powodzeniem realizuje funkcje historyków regionu, w którym zamieszkują oraz „aktywistów pamięci” [franc. militant de la mémoire], troszczących się o to, by wiedza, w której pozyskiwaniu i rozprzestrzenianiu biorą aktywny udział (w tym kontekście wiedza o żydowskich współmieszkańcach) nie została zapomniana. Konferencja miała otwarty, interdyscyplinarny charakter. Jej zasadniczym celem było wzajemne zapoznanie się oraz uzyskanie wglądu w dotychczasowy stan badań/pamięci odnośnie różnych miejsc w Wielkopolsce.
Zbigniew Pakuła (Stowarzyszenie Miasteczko Poznań) – Kłopoty z pamięcią. Z doświadczeń Stowarzyszenia Miasteczko Poznań
Andrzej Niziołek (Fundacja Lasmana) – Dlaczego wydobywam Żydów z (prawie) niebytu?
Patryk Piotr Antoniak (Stowarzyszenie Krotochwile, Simchat Chajim Festival) – Simchat Chajim Festival jako działania kulturalne na rzecz dziedzictwa i pamięci
Dr Anna Ziółkowska (Muzeum Martyrologiczne w Żabikowie) – Obozy pracy dla Żydów w Wielkopolsce – przestrzenie pamięci
Maciej Krajewski (Stowarzyszenie Łazęga Poznańska) – Żydowskie kamienie – refleksje o trudnej pamięci i łatwym zapominaniu
Marta Hamielec (Muzeum Ziemi Rawickiej) – Miejsca (nie)pamięci – obozy pracy przymusowej dla Żydów na ziemi rawickiej
Danuta Chosińska (Wągrowieckie Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne im. Stanisława Przybyszewskiego) – Historia społeczności żydowskiej w małym miasteczku
Wojciech Olejniczak (Fundacja TRES) – Deportacja polskich Żydów z Niemiec do Zbąszynia w 1938 r. Działania fundacji TRES na rzecz pamięci o żydowskiej historii miasta
Dyskusja dotycząca edukacji o Holokauście, działalności na rzecz upamiętnienia lokalnej społeczności żydowskiej/żydowskiego dziedzictwa materialnego, przeciwdziałaniu uprzedzeniom z udziałem nauczycieli – Liderów Dialogu:
Sebastiana Chosińskiego (I Liceum Ogólnokształcące im. Powstańców Wielkopolskich w Wągrowcu); Teresy Jabłońskiej (Liceum Ogólnokształcące im. Henryka Sienkiewicza we Wrześni); Anity Rucioch-Gołek (Szkoła Podstawowa im. Arkadego Fiedlera w Zbąszyniu); moderacja: Prof. Izabela Skórzyńska (Wydział Historii, UAM)
Piotr Rybczyński (Archiwum Państwowe w Poznaniu, Oddział w Koninie) – Początki Holocaustu. Zagłada żydowskiej ludności powiatu konińskiego w drugiej połowie 1941 r.
Damian Kruczkowski (Miejska Biblioteka Publiczna w Koninie, Wielkopolskie Stowarzyszenie na Rzecz Ratowania Pamięci FRYDHOF) – Stowarzyszenie FRYDHOF – idea, lokalne dziedzictwo, walka o pamięć
Anna Dybała-Pacholak (Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie, Dział Edukacji) – Kto w Kleczewie pamięta? Rzecz o upamiętnieniu społeczności żydowskiej po 1945 r.
Dariusz Czwojdrak (Muzeum Okręgowe w Lesznie) – Skazani na śmierć. Losy wielkopolskich Żydów w czasie II wojny światowej (Leszno, Bojanowo, Kobylin, Koźmin)
Paweł Janicki (Zespół Szkolno-Przedszkolny w Dobrej) – Heidemühle czyli młyn na wrzosowisku
Halina Hila Marcinkowska (Rada Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP) – „Kalisz bez Żydów” – okupacyjne losy kaliskiej społeczności żydowskiej
Łukasz Parus (Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Zagórowie) – Działalność lokalnej społeczności w Zagórowie na rzecz upamiętnienia zagórowskich Żydów
Magdalena Babik (Muzeum byłego Obozu Zagłady w Chełmnie nad Nerem) – Pomnik Ofiar Faszyzmu w miejscu po obozie zagłady Kulmhof. Historia upamiętnienia i transformacja pamięci
Dr Barbara Gańczyk (Kłodawskie Towarzystwo Kulturalne) – Urliste Natürliche Personen. Niemieckie źródło do badania historii Żydów w Kłodawie w czasie II wojny światowej
Jarosław Biernaczyk (II Liceum Ogólnokształcące im. Władysława Reymonta w Ostrowie Wielkopolskim, Stowarzyszenie Przyjaciele Ostrowskiej Synagogi) – Przywracanie pamięci o dawnej wspólnocie żydowskiej Ostrowa Wielkopolskiego
Dr Krzysztof Morta (Uniwersytet Wrocławski) – Cele i działalność Ośrodka Badań nad Historią i Kulturą Żydów z Południowej Wielkopolski UWr w Ostrowie Wlkp.
Marcin Woźniak (Muzeum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu) – Problematyka żydowska w pracach Muzeum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu
Dariusz Mielcarek (Klub Inteligencji Katolickiej) – Konfrontacja i współpraca z samorządami lokalnymi w celu wydobycia macew oraz upamiętnienia miejscowych Żydów na przykładzie Inowrocławia
Wydarzenie towarzyszące:
Z nadzieją przez życie – koncert piosenek żydowskich w wykonaniu Alony Szostak, urodzonej w Wołgogradzie absolwentki Instytutu Teatralnego w Moskwie, aktorki przez wiele lat związanej z Teatrem Rozrywki w Chorzowie, od września 2019 r. w stałym zespole aktorskim Teatru Polskiego w Poznaniu (koncert rejestrowany przez TVP3 Poznań).
Alona Szostak, aktorka Teatru Rozrywki zaprasza na niezwykły recital. Śpiewane w czterech językach – jidysz, hebrajskim, rosyjskim i polskim – pieśni opowiadają o miłości i samotności, spełnieniu i tęsknocie, nadziei i rozpaczy. Czyli o życiu. W recitalu, który miał premierę na Festiwalu Twórczości Żydowskiej „Warszawa Singera”, Alonie Szostak towarzyszy pianistka Lena Minkacz.
Patronat honorowy:
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie
Marszałek Województwa Wielkopolskiego
Gmina Wyznaniowa Żydowska w Poznaniu Jewish Community of Poznan
Patronat medialny:
TVP3 Poznań
Głos Wielkopolski
Jewish.pl
Wydarzenie było rejestrowane fotograficznie i/lub filmowo, prosimy o zapoznanie się z informacją dotyczącą przetwarzania danych osobowych w związku z uczestnictwem w wydarzeniu organizowanym przez Instytut Pamięci Narodowej – Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddział w Poznaniu w załączniku poniżej.