Wojenna historia Fortu w Pomiechówku wiąże się z tragicznymi losami rodzin, przesiedlonych w 1941 r. z okolic Płońska, Sochocina i Nasielska oraz represjami wobec ludności żydowskiej. Jednak najtragiczniejszy moment w dziejach Fortu przypada na okres funkcjonowania więzienia śledczego niemieckiej Tajnej Policji Państwowej, Oddział w Ciechanowie/Płocku. Stał się wówczas Fort miejscem masowych egzekucji i martyrologii więźniów.
Podczas konferencji omawiane są dokumenty dotyczące więźniów Fortu III w Pomiechówku, między innymi cenne materiały przechowywane w zasobie Archiwum IPN. Prezentowane są także relacje świadków historii – ofiar i ich krewnych, przybliżające nieznane fakty z funkcjonowania obozu. Celem konferencji jest również pokazanie działań różnych instytucji na rzecz upamiętniania ofiar niemieckich zbrodni w Forcie III Pomiechówek.
Obrady otworzył prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Jarosław Szarek, który podkreślił, że „dla IPN jest niezwykle ważne, aby żadna ofiara nie została zapomniana, żeby wszystkim przywrócić imię, nazwisko i godny pochówek. Pamięć, która jest naszym zobowiązaniem, ale i przestrogą dla przyszłych pokoleń, przed tym dokąd prowadzi system totalitarny”.
Na uroczystość przybyli naoczni świadkowie zbrodni niemieckich, byli więźniowie Fortu III Pomiechówek i ich rodziny. Konferencja jest próbą podsumowania osiągnięć w zakresie upamiętniania ofiar i dowodem na to, że sprawa niemieckiego obozu Fortu III Pomiechówek nie została zapomniana.
Dokumenty z zasobu Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, prezentowane podczas konferencji
Publiczne Przedszkole „Pod Dębami”
9.30 –10.00 Rejestracja uczestników
I. Powitanie gości
- 10.00 –10.20 dr Jarosław Szarek (Prezes IPN), Dariusz Tomasz Bielecki (Wójt Gminy Pomiechówek), mec. Piotr Jeżółkowski (Prezes Zarządu Fundacji Fort III Pomiechówek)
- 10.20 –10.40 dr Piotr Oleńczak (Pełnomocnik Wojewody Mazowieckiego ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, członek Rady Fundacji Fort III Pomiechówek), Zarys historii Fortu III Pomiechówek
- 10.40 –11.00 Janusz Piwowar, Dorota Grzechocińska (AIPN), Więzienie w Pomiechówku w świetle zachowanych akt niemieckiej tajnej policji państwowej w Ciechanowie/Płocku
- 11.00 –11.20 Piotr Kędziora-Babiński (BUWiM IPN), Prace archeologiczno-ekshumacyjne Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN na terenie Fortu III w Pomiechówku w latach 2018-2019
- 11.20 –11.40 Marta Janczewska (ŻIH), Dokumenty dotyczące obozu dla Żydów w Forcie III w Pomiechówku zachowane w Archiwum Ringelbluma (Podziemnym Archiwum Getta Warszawskiego)
11.40 –12.00 Przerwa kawowa
- 12.00 –12.20 Marzena Kruk (Dyrektor AIPN), Archiwum Pełne Pamięci – projekt realizowany w ramach Archiwum IPN
- 12.20 –12.40 mec. Piotr Jeżółkowski (Prezes Zarządu Fundacji Fort III Pomiechówek), Baza Więźniów i wspomnienia rodzin jako źródła wiedzy o Forcie III i jego ofiarach
- 12.40 –13.10 Rafał Pękała (BEN IPN), Relacje świadków historii Fortu III-prezentacja notacji
- 13.10 –13.30 dr Marek Tadeusz Frankowski, Sadystyczny system przesłuchań i warunki życia więźniów elementem terroru personalnego i strukturalnego wobec Polaków i Żydów więzionych w Forcie III w Pomiechówku
III. Panel dyskusyjny
- 14.20 –15.00 Fort III Pomiechówek – wczoraj, dziś, jutro...