W dniach 19–22 października delegacja IPN na czele z prezesem Jarosławem Szarkiem gościła w Londynie. W skład delegacji wchodzili także: Jarzy Bednarek – zastępca dyrektora Biura Badań Historycznych IPN, Mariusz Żuławnik – zastępca dyrektora Archiwum IPN oraz Waldemar Brenda – zastępca dyrektora Biura Edukacji Narodowej IPN. Członkowie delegacji wzięli udział w konferencji naukowej poświęconej prezydentowi Edwardowi Raczyńskiemu, złożyli także wizytę polskiemu historykowi, pisarzowi i publicyście, kończącemu wkrótce 95 lat Zbigniewowi Siemaszce oraz odwiedzili zasłużoną londyńską instytucję – Studium Polski Podziemnej. Ostatniego dnia prezes Jarosław Szarek wygłosił wykład w Bibliotece Polskiej POSK w Londynie.
Konferencja naukowa „Edward Bernard Raczyński (1891–1993): dyplomata, polityk, pisarz i mąż stanu”
W pierwszym dniu wizyty delegacja uczestniczyła w zorganizowanej przez Ambasadę RP w Londynie i Instytut Pamięci Narodowej konferencji naukowej „Edward Bernard Raczyński (1891–1993): dyplomata, polityk, pisarz i mąż stanu” w hołdzie Prezydentowi RP na uchodźstwie w 25. rocznicę śmierci.
W swoim wystąpieniu podczas konferencji prezes IPN Jarosław Szarek powiedział, że „imigracja i Niepodległość to są dwa nierozłączne słowa”. Prezes Szarek podkreślał również wagę dziedzictwa, które pozostawiła po sobie emigracja.
Dr hab. Arkady Rzegocki, ambasador RP w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, w swojej wypowiedzi wspomniał o tym, że trudno jest znaleźć drugą postać, która jest bardziej związana z polskim Londynem niż Edward Raczyński.
Urodzony w Zakopanem w 1891 roku, Edward Raczyński był drugim dzieckiem Edwarda Aleksandra i Róży Raczyńskich. Pochodził ze znanego wielkopolskiego rodu Raczyńskich herbu Nałęcz. Był bratem Rogera Raczyńskiego – wojewody poznańskiego, Ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej w Bukareszcie 1938–1940. Uczęszczał do Gimnazjum im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie, a następnie studiował na uniwersytetach w Lipsku, Krakowie i Londynie. Był długoletnim dyplomatą pracującym dla Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1945. Podczas służby dla kraju pełnił obowiązki Stałego Delegata Rzeczypospolitej Polskiej przy Lidze Narodów w Genewie (1932–1934) oraz Ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej przy Dworze św. Jakuba w Londynie (1934–1945). Do jego najwybitniejszych osiągnięć zaliczyć należy m.in.: przygotowanie procedury odstąpienia od małego traktatu wersalskiego (1934), podpisanie polsko-brytyjskiej umowy o wzajemnej pomocy (1939) oraz wystosowanie noty do rządów Narodów Zjednoczonych dotyczącej zbrodni niemieckich na ludności żydowskiej w okupowanej przez Niemców Polsce (1942). Po tym, jak Wielka Brytania wycofała swoje uznania dla rządu polskiego, Edward Raczyński pozostał w Londynie i aktywnie działał w życiu politycznym polskiej emigracji niepodległościowej m.in. jako członek Rady Trzech (1954-1972), a później jako Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej na Uchodźstwie (1979–1986). W 1990 założył Fundację im. Raczyńskich w Poznaniu, której przekazał pałac i park w Rogalinie, Galerię Rogalińską. Zmarł 30 lipca 1993 w Londynie, został pochowany w Rogalinie.
Jego działalność polityczna i dyplomatyczna powinna służyć za przykład innym, a motto wyryte na jego sarkofagu: …NIE ZMARNUJCIE NIEPODLEGŁOŚCI!, zapamiętane przez kolejne pokolenia.
Prezydent RP na Uchodźstwie hr. Edward Raczyński. Źródło: IPMS w Londynie | Hr. Edward Raczyński z żoną Cecylią Jaroszyńską. Źródło: IPMS w Londynie |
Podczas konferencji wykłady zaprezentowali wybitni znawcy i historycy z zakresu polskiej emigracji niepodległościowej oraz dyplomacji. Wśród prelegentów znaleźli się m.in.: Xavier Rey, dyplomata francuski oraz zastępca prezesa zarządu Fundacji im. Raczyńskich, a jednocześnie wnuk hr. Edwarda Raczyńskiego, który przedstawił sylwetkę psychologiczno-polityczną swojego dziadka. Prof. Marek Kornat z Polskiej Akademii Nauk zaprezentował zasługi dyplomatyczne hr. E. Raczyńskiego, z kolei prof. Rafał Habielski z Uniwersytetu Warszawskiego omówił działalność, dokonania hr. E. Raczyńskiego na rzecz polskiej emigracji niepodległościowej. Natomiast prof. Krzysztof Kania z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika przedstawił życiorys hr. E. Raczyńskiego, wspomniał o jego najważniejszych osiągnięciach dla Niepodległej.
Wśród gości na konferencji były m.in. córki prezydenta Raczyńskiego, Wirydianna Rey i Katarzyna Raczyńska, oraz Jolanta Sabbatówna, córka przedostatniego Prezydenta RP na Uchodźstwie Kazimierza Sabbata.
Konferencja została zorganizowana w ramach projektu Centralnego Projektu Badawczego Biura Badań Historycznych IPN „Polska emigracja niepodległościowa 1945–1990”.
Delegacja IPN u Zbigniewa Siemaszki
W czasie wizyty w Londynie bardzo ważnym wydarzeniem były odwiedziny u Zbigniewa Siemaszki – polskiego historyka, pisarza i publicysty emigracyjnego. W kręgach polskiego Londynu dał się poznać jako aktywny publicysta, polemista, uczestnik głośnych dyskusji. Wśród jego zainteresowań znajduje się historia wojskowości, II wojna światowa, łączność między emigracją wojenną a krajem, Armią Krajową oraz Narodowe Siły Zbrojne.
Spotkanie rozpoczęło się od złożenia życzeń i wręczenia upominków panu Siemaszce. Jednym z nich, szczególnie ważnym, było wydawnictwo IPN – „Białe Legiony” – o formacjach polskich w Rosji.
– Niezłomny z Londynu, jeden z ostatnich, którzy szablą i piórem walczyli o niepodległą Polskę. Ad multos annos! – powiedział o Zbigniewie Siemaszce prezes IPN dr Jarosław Szarek.
Podczas spotkania Zbigniew Siemaszko opowiedział wiele historii związanych z jego dorobkiem naukowym i tych związanych z jego drogą życiową. W spotkaniu towarzyszyli przedstawiciele TVP Polonia.
Wizyta w Studium Polski Podziemnej
Prezes IPN Jarosław Szarek wraz z delegacją gościł w drugim dniu wizyty w Studium Polski Podziemnej w Londynie – instytucji archiwalnej i naukowej, w posiadaniu której znajdują się materiały historyczne dotyczące Polskiego Państwa Podziemnego.
Podczas spotkania w SPP podpisane zostało porozumienie na wspólne wydanie kolejnego numeru „Biuletynu Informacyjnego Studium Polski Podziemnej”. Prezes Jarosław Szarek zaznaczył, że mimo iż jest to drobna rzecz, to będzie służyła historykom i wszystkim zainteresowanym.
Wykład dr. Jarosława Szarka w Bibliotece Polskiej POSK
W niedzielę 21 października w Bibliotece Polskiej POSK w Londynie prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Jarosław Szarek wygłosił wykład zatytułowany „Instytut Pamięci Narodowej – na szlaku Niepodległości”. Podczas prelekcji mówił o odzyskaniu przez Polskę niepodległości oraz o pracy Instytutu Pamięci Narodowej na rzecz popularyzacji historii i ukazywaniu jej młodemu pokoleniu. Przybliżył obecnym sposób funkcjonowania Instytutu Pamięci Narodowej i przedstawił działania, które Instytut podejmuje w celu popularyzacji historii wśród społeczeństwa. Opowiedział o projekcie „Przystanek Historia”, który jest wdrażany również w Londynie.
Pliki do pobrania
- Zaproszenie (docx, 25.64 KB) 15.10.2018 11:00
- Edward Raczyński, Próba, która się jeszcze nie powiodła, „Kultura” 1968/253, Zeszyt specjalny poświęcony wydarzeniom w Czechosłowacji (docx, 21.53 KB) 15.10.2018 11:00
- Edward Raczyński, Odezwa Prezydenta RP na dzień 1 września 1980 r., „Kultura” 1980, nr 9/396 (docx, 12.68 KB) 15.10.2018 11:00
- Dwa niepublikowane listy Rogera Raczyńskiego do brata Edwarda Raczyńskiego z Archiwum Instytutu Literackiego w Maisons-Laffitte (docx, 13.87 KB) 15.10.2018 11:00
- Lidia Ciołkoszowa, Edward Raczyński, „Kultura” 1993, nr 9/552 (docx, 18.3 KB) 15.10.2018 11:00