29 maja 2003 r. w Łodzi w sali posiedzeń Rady Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego przy ul. Składowej 43, odbyła się konferencja naukowa zatytułowana „Działalność Wojskowego Sądu Rejonowego w Łodzi 1946–1955”. Sesja przygotowana została przez Instytut Pamięci Narodowej – Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddział w Łodzi oraz Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego.
Słowo wstępne do uczestników spotkania wygłosił prof. dr hab. Leon Kieres Prezes Instytutu Pamięci Narodowej. Przypomniał zebranym cele działania IPN w zakresie ścigania zbrodni przeciwko narodowi polskiemu. Następnie prof. dr hab. Marek Zirk-Sadowski Dziekan Wydziału Prawa i Administracji UŁ powitał zgromadzonych w imieniu władz wydziału.
W pierwszym referacie prof. dr hab. Witold Kulesza, dyrektor KŚZpNP, przybliżył pojęcie zbrodni sądowej i przytoczył genezę tego określenia. Zaprezentował przykłady orzeczeń sądów wojskowych, których wysokość była szczególnie rażąca w stosunku do winy skazanych. Kolejny referent dr Marcin Zaborski z KUL przedstawił dzieje średniej szkoły prawniczej w Łodzi, pierwszej tego typu placówki w powojennej Polsce oraz początki sądownictwa wojskowego w Łódzkiem. Tematem wystąpienia Sławomira Abramowicza z Oddziałowej KŚZpNP w Łodzi byli ludzie działający w strukturach łódzkim WSR. Zebranym przedstawiono m.in. sylwetki sędziów tegoż sądu.
Kolejni referenci omówili wybrane procesy członków i żołnierzy organizacji niepodległościowych, działających na terenie woj. łódzkiego po 1945 r. Joanna Żelazko
z BEP Oddział w Łodzi scharakteryzowała proces kierownictwa Okręgu Łódzkiego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Dr Tomasz Toborek z BEP Oddział w Łodzi referował rozprawę kierownictwa pierwszej komendy Konspiracyjnego Wojska Polskiego, zaś rozprawa trzeciej komendy tejże organizacji była tematem wystąpienia Ksawerego Jasiaka. Jacek Pawłowicz z BEP Oddział w Warszawie zapoznał słuchaczy z działalnością i przebiegiem procesu Kierownictwa Pogotowia Akcji Specjalnej – Narodowego Zjednoczenia Wojskowego przed WSR w Łodzi. Natomiast dr Jerzy Bednarek z Oddziałowego BUiAD w Łodzi omówił przebieg likwidacji oddziału Stanisława Panka „Rudego” i procesy jego żołnierzy przed sądami wojskowymi.
Autorzy referatów przybliżyli też słuchaczom zagadnienia związane z działaniami WSR w stosunku do różnych środowisk społecznych. Ich przykładem były represje sądowe stosowane wobec duchownych katolickich omówione przez Radosława Petermana z Oddziałowego BUiAD w Łodzi. Tematem wystąpienia dr Janusza Wróbla z BEP Oddział w Łodzi stały się procesy członków niepodległościowych organizacji młodzieżowych.
Prok. Robert Kopydłowski z Oddziałowej KŚZpNP w Łodzi – na przykładzie wybranych spraw – dokonał prawno-karnej oceny orzecznictwa WSR w Łodzi.
Podczas dyskusji kończącej obrady, głos zabrali m.in.: prof. dr hab. Andrzej Rzepliński – doradca Prezesa IPN, historycy oraz przedstawiciele lokalnych organizacji kombatanckich.
W czasie sesji wygłoszone zostały referaty:
-
Wprowadzenie – prof. dr hab. Marek Zirk-Sadowski – dziekan Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego
-
„Pojęcie zbrodni sądowej” - prof. dr hab. Witold Kulesza (Instytut Pamięci Narodowej – Warszawa)
-
„Ludowy wymiar sprawiedliwości w Łodzi. Wybrane zagadnienia 1945-1956” - dr Marcin Zaborski (Katolicki Uniwersytet Lubelski)
-
„Wojskowy Sąd Rejonowy w Łodzi - ludzie i struktury” – Sławomir Abramowicz (Instytut Pamięci Narodowej – Łódź)
-
„Proces kierownictwa Okręgu Łódzkiego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość” – Joanna Żelazko (Instytut Pamięci Narodowej – Łódź)
-
„Kierownictwo I Komendy Konspiracyjnego Wojska Polskiego przed WSR w Łodzi” – dr Tomasz Toborek (Instytut Pamięci Narodowej – Łódź)
-
„III Komenda Konspiracyjnego Wojska Polskiego Jana Małolepszego »Murata« przed WSR w Łodzi” - Ksawery Jasiak (Uniwersytet Opolski)
-
„Kierownictwo Pogotowia Akcji Specjalnej – Narodowego Zjednoczenia Wojskowego przed WSR w Łodzi” – Jacek Pawłowicz (Instytut Pamięci Narodowej – Warszawa)
-
„Duchowni katoliccy przed WSR w Łodzi” – Radosław Peterman (Instytut Pamięci Narodowej – Łódź)
-
„Procesy członków niepodległościowych organizacji młodzieżowych przed WSR w Łodzi” – dr Janusz Wróbel (Instytut Pamięci Narodowej – Łódź)
-
„Likwidacja oddziału Stanisława Panka »Rudego« i procesy jego żołnierzy przed sądami wojskowymi” – dr Jerzy Bednarek (Instytut Pamięci Narodowej – Łódź)
-
„Prawno-karna ocena orzecznictwa WSR w Łodzi” – prok. Robert Kopydłowski (Instytut Pamięci Narodowej – Łódź)