7 lipca 2023 r. w Cieszanowie odbywa się konferencja naukowa w 80. rocznicę Zbrodni Wołyńskiej, spotkanie ma miejsce w Domu Nestora (dawna Synagoga).
Konferencja przypomina, że w wyniku akcji podjętej w roku 1943 przez ukraińskich nacjonalistów na dawnych Kresach Wschodnich II Rzeczpospolitej śmierć najczęściej w brutalny sposób poniosło według różnych ocen od 60 do 100 tysięcy cywilnych osób polskiej narodowości – mężczyzn, kobiet i dzieci.
Jak podkreślała uczestnicząca w konferencji historyk Ewa Siemaszko – współautorka monumentalnej pracy „Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia”, mimo upływu 80 lat, badania dotyczące Zbrodni Wołyńskiej wciąż nie są zakończone. Jak dodała historyk, pamięć o ofiarach to nasz obowiązek.
Z kolei profesor Grzegorz Motyka, historyk od wielu lat zajmujący się problematyką stosunków polsko-ukraińskich mówił, że nie można zapominać o Zbrodni Wołyńskiej również w warunkach wojny toczącej się w Ukrainie. Jak dodał, najlepszym sposobem na rozbrojenie rosyjskiej propagandy skierowanej do Polaków i Ukraińców, jest otwarte mówienie o Zbrodni Wołyńskiej, z całą świadomością że mamy na nią różne spojrzenia, ale tylko my – Polacy i Ukraińcy – możemy ten konflikt rozstrzygnąć.
W konferencji uczestniczyło wielu zaproszonych gości, przedstawiciele władz parlamentarnych i samorządowych m.in. Andrzej Pająk senator RP, Jolanta Sawicka, wicewojewoda podkarpacki, Zdzisław Zadworny burmistrz Miasta i Gminy Cieszanów, gospodarz i współorganizator konferencji, Barbara Broś, wicestarosta Powiatu Lubaczowskiego, przewodniczący Rady Miejskiej w Cieszanowie, Adam Zaborniak, przewodniczący Rady Miejskiej w Cieszanowie, Adam Krzytoń, starosta Łańcucki, wójt Gminy Lubaczów Wiesław Kapel, kombatanci ze Światowego Związku, Żołnierzy AK Koła Lubaczów, zarząd Towarzystwa Miłośników i Kresów Południowo - Wschodnich w Lubaczowie, przedstawiciele służb mundurowych: wojska, policji, straży granicznej, służby leśnej, mieszkańcy miasta i powiatu oraz Strzelcy.
PROGRAM KONFERENCJI:
- 10.00 ROZPOCZĘCIE OBRAD Wystąpienia gospodarzy i gości
- 10.20 dr Tomasz Bereza (IPN Rzeszów) Wołyń i Podkarpacie – związki (nie)oczywiste
- 10.40 dr Piotr Chmielowiec (IPN Rzeszów) Zbrodnie bojówek ukraińskich na polskiej ludności cywilnej we wrześniu–październiku 1939 r.
- 11.00 dr hab. Mariusz Krzysztofiński (IPN Rzeszów) Rodziny Tokarczuków doświadczenia z nacjonalizmem ukraińskim
- 11.20 DYSKUSJA
- 11.40 PRZERWA KAWOWA
- 12.30 PANEL DYSKUSYJNY Jak rozmawiać o Wołyniu w 2023 roku?
Uczestnicy: - prof. dr hab. Grzegorz Motyka (Instytut Studiów Politycznych PAN)
- dr hab. Jan Pisuliński (Uniwersytet Rzeszowski)
- ks. bp dr Marian Buczek (emerytowany ordynariusz diecezji charkowsko-zaporoskiej)
- Ewa Siemaszko (badaczka niezależna; Warszawa)
- prof. dr hab. Leonid Zaszkilniak (Lwowski Uniwersytet Narodowy)
- 14.15 PRZERWA
- 16.00 Tomasz Róg (badacz niezależny, Cieszanów) Walki z UPA w obronie Narola (21 maja 1944 r.)
- 16.20 Mariusz Skorniewski (Stowarzyszenie „Robim Co Możem” Ulhówek) Straty biologiczne ludności polskiej spowodowane działaniami bojówek OUN i oddziałów UPA na terenie gminy Ulhówek
- 16.40 Grzegorz Leszczyński (IPN Rzeszów) Napad UPA na Prusiek (19/20 października 1946 r.)
- 17.00 DYSKUSJA
- 17.20 PRZERWA KAWOWA
- 18.00 PREZENTACJA KSIĄŻEK Wydawnictw Instytutu Pamięci Narodowej, dotyczących relacji polsko-ukraińskich w latach II wojny światowej, m.in.: ks. prof. dr hab. Józef Marecki, Misterium iniquitatis. Osoby duchowne i zakonne obrządku łacińskiego zamordowane przez ukraińskich nacjonalistów w latach 1939–1945, Kraków 2020.
- 19.00 ZAKOŃCZENIE KONFERENCJI
Transmisja na kanale IPNtv Rzeszów