Zakończenie II wojny światowej zbiegło się z brzemiennymi w skutkach decyzjami zwycięskich mocarstw, których celem było ustalenie nowego porządku na kontynencie europejskim. W wyniku zmian terytorialnych powojenne oblicze Europy zostało ukształtowane między innymi przez przemieszczenia ludności; w tym przymusowe przesiedlenia i deportacje. Równolegle nastąpiły masowe migracje jeńców wojennych, robotników przymusowych, więźniów obozów koncentracyjnych oraz innych grup, które w 1945 roku znalazły się poza miejscem dotychczasowego zamieszkania. Szacuje się, że na drogach Europy znalazło się wówczas około 20 mln ludzi. W wyniku przesunięcia granic Niemiec także Dolny Śląsk zmienił przynależność państwową i znalazł się w granicach Polski. Wysiedlenie znacznej części obywateli niemieckich i jednocześnie pojawienie się Polaków oraz przedstawicieli innych narodowości gwałtownie zmieniły strukturę narodowościową tego rejonu.
Celem konferencji będzie spojrzenie na procesy zachodzące w następstwie migracji, przede wszystkim na skomplikowaną mozaikę stosunków społecznych i narodowościowych oraz relacji pomiędzy obywatelami a tworzącą się/odchodzącą władzą. Istotne będzie pogłębione zbadanie różnych aspektów tego zjawiska w szerszej perspektywie, nie zapominając o doświadczeniu jednostkowym, co pozwoli na całościową ocenę i porównanie tych wydarzeń, a także ukazanie długofalowych skutków, które odczuwalne są do dziś. Nie ograniczamy się przy tym wyłącznie do zjawisk zachodzących na Dolnym Śląsku, ale teren ten traktujemy jako pars pro toto lub punkt odniesienia do badań porównawczych.
MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWA
Konflikt – stabilizacja – asymilacja? Konsekwencje migracji w życiu mieszkańców Dolnego Śląska po 1945 roku. Ujęcie komparatystyczne
28–29 września 2021 r.
Transmisja na kanale IPNtv Konferencje
Centrum Historii Zajezdnia, Wrocław
Organizatorzy: Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”, Uniwersytet Wrocławski, Oddział Instytutu Pamięci Narodowej – KŚZpNP we Wrocławiu
Dzień pierwszy – 28 września
Otwarcie konferencji, godz. 9:20–10:30
Wykłady otwierające: dwugłos o konsekwencjach migracji po 1945 r. na Dolnym Śląsku
Rafał Dutkiewicz (Prezydent Wrocławia w latach 2002–2018)
Przemysław Wiszewski (Rektor Uniwersytetu Wrocławskiego)
I panel, godz. 10:30–11:30, moderator: Łukasz Kamiński
Hugo Service, University of York (UK)
At the margins of ethnic cleansing in Lower Silesia: The fate of German citizens claiming non-German ethnicity at the end of the Second World War
Lidia Zessin-Jurek, Czech Academy of Sciences
In Search of “Lost Refugees” – Historiographical Paradigms of Postwar Migration in Poland
Przerwa kawowa, godz. 11:30–12:00
II panel, godz. 12:00–13:20, moderator: Grzegorz Strauchold
Soraya Kuklińska, Instytut Pamięci Narodowej, Biuro Badań Historycznych
Niemcy na Ziemiach Odzyskanych na przykładzie wybranych osób z Pomorza i Dolnego Śląska
Kamil Kartasiński, Uniwersytet Śląski w Katowicach
O pamięci ucieczki i wypędzenia Niemców z 1945 r. w ujęciu oral history oraz dokumentów prywatnych
Sebastian Ligarski, Instytut Pamięci Narodowej, Oddział w Szczecinie
Rodzina na „swoim”. Ujarzmianie „Dzikiego Zachodu” w latach 1945–1989
Obiad, godz. 13:20–14:00
III panel, godz. 14:00–15:20, moderator: Joanna Hytrek-Hryciuk
Joanna Nowosielska-Sobel, Uniwersytet Wrocławski
„Moment dotknięcia”. Doświadczenie jednostki definiujące „poniemieckość” jako element MITU oswajania dolnośląskiego krajobrazu kulturowego
Joanna Lamparska, Wydawnictwo ZNAK
Polska gorączka złota – poszukiwania poniemieckich „skarbów” na Dolnym Śląsku w świetle notatek prasowych i dokumentów z lat 1945–1955
Milena Sochańska, Muzeum Regionalne w Lubaniu
Niemka, która została Polką, aby ratować klasztor
Przerwa kawowa, godz. 15:20–15:50
IV panel, godz. 15:50–17:10, moderator: Tomasz Przerwa
Waldemar Borzestowski, Uniwersytet Gdański
Biuralistki, cedulistki, konduktorki. Kobiety w gdańskiej komunikacji w latach 1945–1951
Karol Machi, Uniwersytet Wrocławski
Repatriacja a motoryzacja – indywidualny i państwowy tabor samochodowy w pierwszych miesiącach powojennych na terenie Dolnego Śląska
Joanna Hytrek-Hryciuk, Instytut Pamięci Narodowej, Oddział we Wrocławiu
„Kobiet się tego nie uczy...” – Osadniczki wojskowe z 1. Samodzielnego Batalionu Kobiecego im. Emilii Plater na Dolnym Śląsku
Kolacja, godz. 18:00
Dzień drugi – 29 września
V panel, godz. 9:00–10:00, moderator: Joanna Wojdon
Maksymilian Loth-Hill, Durham University (UK)
“Ancient Polish Lands”: Narratives of “Polskość” in the Silesian Museum in Wrocław, 1948-1956
Cecilia Molesini, University of Padua (Italy)
The forced migration and integration of Silesian expellees in West Germany: The case of a “small emotional community”
VI panel, godz. 10:00–11:20, moderator: Grzegorz Hryciuk
Michał Surowiec, Instytut Pamięci Narodowej, Oddział we Wrocławiu/Uniwersytet Wrocławski
Szaber a propaganda komunistyczna na przykładzie Dolnego Śląska w 1945 roku
Aneta Firlej-Buzon, Uniwersytet Wrocławski
Powojenne migracje na Dolny Śląsk – przesiedleńcy i sojusznicy w latach 1945-1956
Bartosz Grygorcewicz, Archiwum Państwowe we Wrocławiu, Oddział w Kamieńcu Ząbkowickim Organizacja i przebieg akcji reemigracji górników z Francji w latach 1946–1949 na przykładzie noworudzkich kopalń węgla kamiennego
Przerwa kawowa, godz. 11:20–11:50
VII panel, godz. 11:50–13:10, moderator: Łukasz Sołtysik
Jiří Friedl, Instytut Historii Czeskiej Akademii Nauk
Uchodźcy żydowscy z Polski z perspektywy czechosłowackiej, 1945-1948
Marek Szajda, Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”
Od migracji do (de)stabilizacji? Życie żydowskie na Dolnym Śląsku i Pomorzu Zachodnim w latach 1957–1967
Barbara Grzybek, Archiwum Państwowe we Wrocławiu, Oddział w Bolesławcu
Romowie w Lubaniu 1948-1955 na podstawie źródeł Archiwum Państwowego we Wrocławiu, Oddział w Bolesławcu
Obiad, godz. 13:10–14:00
VIII panel, godz. 14:00–15:20, moderator: Robert Klementowski
Grzegorz Hryciuk, Uniwersytet Wrocławski
Wielka wymiana. Amalgamat Ziem Zachodnich – skład i pochodzenie ludności Ziem Zachodnich i Północnych Polski w pierwszym powojennym dziesięcioleciu 1945–1955
Jarosław Syrnyk, Uniwersytet Wrocławski
Powysiedleńcze mitologie łemkowskie
Małgorzata Misiak, Uniwersytet Wrocławski/Instytut Pamięci Narodowej
Łemkowski syndrom wypędzenia – świadectwo językowe
IX panel, godz. 15:20–16:40, moderator: Wojciech Kucharski
Rafał Bijak, Uniwersytet Wrocławski
Wspólnota zakonna w procesie powojennych przesiedleń na przykładzie Opactwa Mniszek Benedyktynek pw. Wszystkich Świętych przeniesionego ze Lwowa do Krzeszowa w 1946 r.
Emilia Dziewiecka, Politechnika Warszawska
Wygnane Madonny. Relokacja cudownych obrazów jako element pielęgnowania tożsamości przez nowych mieszkańców Ziem Zachodnich po 1945 roku
Tomasz Nochowicz, Muzeum Porcelany w Wałbrzychu
Relacje pomiędzy katolikami narodowości polskiej i niemieckiej na Ziemi Wałbrzyskiej w pierwszym powojennym piętnastoleciu
Przerwa kawowa, godz. 16:40–17:10
X panel, godz. 17:10–18:10, moderator: Jarosław Syrnyk
Elżbieta Galik, Archiwum Państwowe we Wrocławiu
Obraz ludności zasiedlającej Dolny Śląsk po II wojnie światowej na przykładzie życiorysów pracowników Państwowego Urzędu Repatriacyjnego Oddział Wojewódzki we Wrocławiu i Oddziały Powiatowe i Związku Młodzieży Polskiej Zarząd Wojewódzki we Wrocławiu – wprowadzenie do zagadnienia
Marek Jedynak, Instytut Pamięci Narodowej, Delegatura w Kielcach
Weterani Armii Krajowej na zachodnim pograniczu – przyczyny i skutki migracji na przykładzie Dolnego Śląska (1945–1948)
Komitet Organizacyjny:
dr hab. prof. UWr Robert Klementowski (Uniwersytet Wrocławski)
dr hab. prof. UWr Jarosław Syrnyk (Uniwersytet Wrocławski)
dr hab. Wojciech Kucharski (Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”)
dr Magdalena Gibiec (Oddział IPN we Wrocławiu, Uniwersytet Wrocławski)
Agnieszka Klarman (Oddział IPN we Wrocławiu)
Marek Szajda (Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”)
Pliki do pobrania
- Ulotka – Międzynarodowa konferencja naukowa „Konflikt – stabilizacja – asymilacja? Konsekwencje migracji w życiu mieszkańców Dolnego Śląska po 1945 roku. Ujęcie komparatystyczne” (pdf, 2.59 MB) 24.09.2021 08:54
- Plakat – Międzynarodowa konferencja naukowa „Konflikt – stabilizacja – asymilacja? Konsekwencje migracji w życiu mieszkańców Dolnego Śląska po 1945 roku. Ujęcie komparatystyczne” (pdf, 8.49 MB) 24.09.2021 08:54