E-KsięgarniaPreludium
W klasach i na korytarzach w Zespole Szkół Rolniczych w Miętnem krzyże wisiały od „karnawału Solidarności” do końca 1983 r. Wtedy to Ryszard Domański, dyrektor szkoły, zlecił ich sukcesywne usuwanie, argumentując, że ich pojawienie się na terenie szkoły zostało wymuszone wbrew woli władz i „świeckiemu charakterowi szkoły”. Wzbudziło to sprzeciw uczniów, którzy podczas apelu otwarcie zapytali dyrektora placówki o to, kto podjął decyzję o usunięciu krzyży. Wobec braku odpowiedzi apel przerodził się w spontaniczną demonstrację z modlitwą i śpiewami religijnymi. Uczniowie, z własne inicjatywy, ponownie zawiesili krzyże w miejsce usuniętych. Również te zostały usunięte przez pracowników szkoły.
Młodzież wsparli biskup Jan Mazur i garwolińscy księża. Informacja o sytuacji w szkole pojawiła się w Radio Wolna Europa, co znacznie nagłośniło te wydarzenia. 10 000 wiernych z dekanatu garwolińskiego, stając w obronie uczniów, podpisało się pod listem protestacyjnym do władz. W szkole jeszcze kilkakrotnie doszło do zawieszenia krzyży przez uczniów i ich zdjęcia przez personel szkoły. Podczas przerw uczniowie gromadzili się i śpiewali pieśni religijne.
400 uczniów przeciwko ZOMO
5 marca 1984 r. usunięto ostatni krzyż z terenu szkoły, tym samym sytuacja uległa takiemu zaognieniu, że młodzież zdecydowała się na krótką, dwudziestominutową demonstrację. Wobec braku reakcji dyrekcji 7 marca ogłoszono strajk, do którego przystąpiło ok. 400 uczniów.
Władze odpowiedziały represjami, groziły uczniom usunięciem ze szkoły czy nawet jej likwidacją. Z powodu strajku, wojewoda siedlecki zawiesił zajęcia w szkole. Uczniowie nie poddawali się presji władz. Dla uczestników strajku organizowano wspólne modlitwy, na terenie szkoły rozstawiono posterunki wartownicze, zorganizowano system dystrybucji dostarczanej z zewnątrz żywności. Władze zagroziły uczniom sankcjami z tytułu okupacji budynku szkoły. Ci zdecydowali się na jej opuszczenie i przemaszerowali do kościoła w Garwolinie.
Na swej drodze spotkali oddział Zmotoryzowanych Odwodów Milicji Obywatelskiej, które uniemożliwiły im dotarcie do kościoła. Podjęto decyzję o powrocie do szkoły, ale na jej teren również nie pozwolono im wejść. Schronienie znaleźli w kościele w Miętnem. Następnego dnia wyjechali na pielgrzymkę na Jasną Górę, potem od 10 marca brali udział w dwutygodniowych rekolekcjach. Jan Paweł II udzielił im błogosławieństwa, młodzież dostała od papieża pamiątkowe krzyżyki. Otrzymali również list od ks. Jerzego Popiełuszki, który postawił ich za wzór dla młodzieży walczącej w obronie wiary.
Finał strajku
Mediację w sprawie sytuacji w szkole podjął bp Jan Mazur, który skontaktował się w tej sprawie z Adamem Łopatką, ministrem ds. wyznań. Rozmowy przyniosły pozytywny skutek. Wojewoda wznowił zajęcia w szkole 27 marca, ale tylko dla grupy 90 uczniów, którzy pisemnie zaakceptowali świecki charakter szkoły. Oficjalnie protest zakończył się 6 kwietnia, kiedy to zawarto porozumienie ze stroną rządową, na mocy którego młodzież uzyskała prawo do zawieszenia krzyża w bibliotece oraz noszenia symboli religijnych. Władze nie wybaczyły uczniom ich oporu, 170 z nich zmuszono do zmiany szkoły. Łącznie z nauki w szkole zrezygnowało 380 uczniów, którzy kontynuowali naukę i zdawali egzaminy maturalne w okolicznych miastach. Represje dotknęły również nauczycieli, w szkole wprowadzono reorganizację, która spowodowała zwolnienie kilkorga z nich.
***
Badania nad zagadnieniem strajku uczniowskiego i studenckiego znalazło swoje odbicie w publikacjach Instytutu Pamięci Narodowej. Jedną z nich jest publikacja Jadwigi Kowalczyk i Sebastiana Pilarskiego pt. „Egzamin studenta i obywatela. Rzecz o strajku studentów łódzkich w 1981 r. Publikacja jest dostępna w naszych księgarniach stacjonarnych i internetowych.
Edukacja i szkolnictwo w Polsce ludowej były tematem przewodnim 42. numeru półrocznika „Pamięć i Sprawiedliwość”. Publikacja jest dostępna w naszych księgarniach oraz w wersji do pobrania [pdf]
Oddział Gdański IPN przygotował wystawę „Młodzież z partią... się rozliczy! Niezależne Zrzeszenie Studentów 1980–1989”.
Polecamy tekst Adama Hlebowicza pt. Młodzież walczy o krzyż Na oraz Adama Dziuroka „Wojny krzyżowe.” Katolicy świeccy w obronie krzyża i nauki religii na portalu przystanekhistoria.pl.
Zachęcamy do zapoznania się z publikacją dr. hab. Rafała Łatki pt. „Episkopat Polski wobec stosunków państwo–Kościół i rzeczywistości społeczno-politycznej PRL 1970–1989”.
Na portalu opwiedziane.ipn.gov.pl znajdują się relacje obrońców krzyża w Miętnem w 1984 r. – 40 lat temu, pod opresyjnymi rządami komunistycznego peerelowskiego reżimu, gdy brakowało podstawowych swobód obywatelskich, a po prawdę chodziło się do kościoła lub nielegalnie słuchało Radia Wolna Europa, młodzi ludzie z Miętnego, niewielkiej wsi pod Garwolinem, upomnieli się o swoje prawa:
- relacja p. Bogusławy Gory, nauczycielki zwolnionej z pracy w Zespole Szkół Rolniczych w Miętnem za wspieranie uczniów protestujących w obronie krzyży.
- relacja p. Violetty Kluczek, jednej z uczestniczek wydarzeń w Miętnem.