W dodatku:
- Paweł Kornacki, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Białymstoku – Kres okupacji niemieckiej w Białymstoku
W trzecią rocznicę niemieckiego ataku na Związek Sowiecki, w dniu 22 czerwca 1944 r. Armia Czerwona rozpoczęła operację „Bagration”. Doprowadziła ona do zniszczenia wojsk niemieckich Grupy Armii „Środek” oraz do zdobycia przez Sowietów znacznej części Białorusi i wschodniej Polski. Była to największa klęska Wehrmachtu podczas II wojny światowej. - dr Marcin Markiewicz, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Białymstoku – Kontyngenty 1944–1945
Gdy pod koniec wojny komuniści stanęli przed poważnym problemem aprowizacji kraju, wprowadzili obowiązkowe dostawy produktów rolnych. - Jarosław Wasilewski, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Białymstoku – Koniec niemieckiej okupacji w Wiżajnach w październiku 1944 r. w świetle kroniki parafialnej
II wojna światowa i okupacja niemiecka zniszczyły delikatną, składającą się z trzech narodowości, tkankę społeczną miasteczka. Niemcy zamordowali lub wypędzili stąd niemal wszystkich Żydów, liczna przed wojną mniejszość niemiecka w większości uciekła przed nadciągającą Armią Czerwoną w głąb Rzeszy. Pozostali Polacy, a przynajmniej ta część z nich, której Niemcy nie zabili, uwięzili, czy zmusili do ucieczki. To na ich oczach odgrywały się ostatnie sceny ponad pięcioletniej wojny. - Paweł Niziołek, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Białymstoku – Krajobraz po „Burzy” – zdeptane nadzieje na polską suwerenność w Białymstoku po 27 lipca 1944 r.
Wycofywanie się Niemców i spodziewane rychłe nadejście Sowietów wymuszało na podziemiu niepodległościowym ustosunkowanie się do tych wydarzeń – przygotowywano się do nich zresztą od dawna. Poza podjęciem działań zbrojnych wobec wycofujących się Niemców strona polska, zgodnie z rozkazami pochodzącymi od zwierzchnich czynników wojskowych i cywilnych, wystąpić miała wobec Armii Czerwonej w roli gospodarzy jawnie i z deklaracją każdej formy wsparcia. Na całej Białostocczyźnie, a szczególnie w Białymstoku, ważnym krokiem na drodze do suwerenności było objęcie przez delegata rządu Józefa Przybyszewskiego „Grzymałę” funkcji de facto wojewody białostockiego, co zakomunikowano społeczeństwu w obwieszczeniu rozwieszonym w mieście 26 lipca 1944 r., a więc w dniu poprzedzającym wkroczenie Sowietów. - Waldemar Tyszuk, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Białymstoku – Wojna po wojnie nad Narwią
Jednym z obszarów Białostocczyzny, na których aktywizował się polski, antykomunistyczny ruch oporu, były nadnarwiańskie gminy wchodzące w skład ówczesnego powiatu wysokomazowieckiego. - dr Diana Maksimiuk, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Białymstoku – Pod czerwoną gwiazdą. Początki sądownictwa na Białostocczyźnie (1944–1945)
Konflikt światowy jeszcze się nie skończył, gdy komuniści w najlepsze instalowali swoje rządy w kraju nad Wisłą. Po zajęciu przez Sowietów większości terenów przedwojennego województwa białostockiego w lipcu 1944 r. i tu szybko przystąpili do realizacji swojego politycznego planu. - dr hab. Krzysztof Sychowicz, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Białymstoku – Powiat Łomżyński w nowych realiach (lata 1944–1945)
Na przełomie 1944 i 1945 roku nastąpił czas terroru, skierowanego praktycznie przeciwko wszystkim, którzy nie chcieli poddać się woli Moskwy. W pacyfikacjach uczestniczył rodzący się polski aparat represji, który nabierał doświadczenia w zwalczaniu podziemia niepodległościowego. - Jerzy Autuchiewicz, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Białymstoku – 9 Dywizja Piechoty w krwawej łaźni na Łużycach
Udział 2 Armii Wojska Polskiego w operacji łużyckiej jest jedną z najtragiczniejszych kart w historii oręża polskiego.