Zadania i kompetencje Kolegium wynikające z ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (tj. Dz. U. z 2016 r. poz. 152 zmieniony Dz. U. z 2016 poz. 178, poz. 677 oraz poz. 749) oraz innych przepisów:
- przeprowadzanie konkursu na stanowisko Prezesa IPN oraz zgłaszanie Sejmowi kandydata na to stanowisko (art. 10 ust. 1 i art. 10a ustawy);
- wnioskowanie o odwołanie Prezesa IPN w przypadkach określonych w art. 13 ustawy;
- przyjmowanie rocznego sprawozdania Prezesa IPN z działalności Instytutu Pamięci bezwzględną większością głosów (art. 23 ust. 2 pkt 1 w związku z art. 24a ust. 2 ustawy);
- przyjmowanie od Prezesa IPN okresowych informacji o istotnych sprawach związanych z działalnością Instytutu Pamięci (art. 23 ust. 1 ustawy);
- wnioskowanie o odwołanie członka Kolegium w przypadkach, o którym mowa w art. 15 ust. 9 pkt 4 ustawy;
- rozpatrywanie odwołań od decyzji Prezesa IPN w sprawie zarządzenia ekshumacji zwłok z grobu wojennego i przeniesienia ich do innego grobu (art. 4a ustawy z dnia 28 marca 1933 r. o grobach i cmentarzach wojennych (Dz. U. z 1933, Nr 19, poz. 311, z późn. zm.));
- opiniowanie przedstawionych przez Prezesa IPN kandydatów na stanowiska kierownicze w Instytucie Pamięci w przypadkach przewidzianych w ustawie (art. 19 ust. 10 ustawy i art. 23 ust. 2 pkt 2 ustawy);
- zatwierdzenie informacji rocznej, o której mowa w art. 24 ust. 1 ustawy;
- zatwierdzanie szczegółowych zasad ewidencjonowania, przechowywania, opracowywania, zabezpieczenia, udostępniania i publikowania dokumentów (art. 23 ust. 2 pkt 4 ustawy);
- ustalanie priorytetów w zakresie udostępniania dokumentów zgromadzonych przez Instytutu Pamięci (art. 23 ust. 2 pkt 6 ustawy);
- opiniowanie i rekomendowanie kierunków działalności i programów badawczych Instytutu Pamięci (art. 23 ust. 2 pkt 3 ustawy);
- wyrażanie opinii, na podstawie art. 36 ust. 9 ustawy o zasadności odmowy udostępnienia dokumentów zgromadzonych przez Instytut Pamięci (art. 23 ust. 2 pkt 5 ustawy);
- zajmowanie stanowiska w sprawach ważnych dla Instytutu Pamięci (art. 23 ust. 2 pkt 7 ustawy);
- wykonywanie innych zadań i posiadanie kompetencji przewidzianych w ustawie (art. 23 ust. 2 pkt 8 ustawy);
- rozpatrywanie odwołań w sprawie odmowy uznania przez Prezesa IPN grobu za grób weterana walk o wolność i niepodległość Polski (art. 3 ust. 12 ustawy z dnia 22 listopada 2018 r. o grobach weteranów walk o wolność i niepodległość Polski (Dz. U. z 2018 r., poz. 2529).
Sposób powoływania Kolegium
Kolegium Instytutu Pamięci składa się z dziewięciu członków, w tym:
- dwóch powoływanych przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej;
- pięciu powoływanych przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej;
- dwóch powoływanych przez Senat.
Wymagania, jakie powinni spełniać członkowie Kolegium
Członkiem Kolegium Instytutu Pamięci może zostać (być) osoba, która (art. 15 ust. 1 ustawy):
- posiada wyłącznie obywatelstwo polskie, wyróżnia się wysokimi walorami moralnymi oraz wiedzą przydatną w pracach Instytutu Pamięci;
- nie pełniła służby, nie pracowała lub nie była współpracownikiem organów bezpieczeństwa państwa, wymienionych w art. 5 ustawy, ani też nie była sędzią, który orzekając uchybił godności urzędu, sprzeniewierzając się niezawisłości sędziowskiej;
- co do której w archiwach podlegających przekazaniu do Instytutu Pamięci lub w innych archiwach państwowych nie znajduje się informacja o tym, że istnieją wobec niej przesłanki przewidziane w pkt 2;
- nie jest pracownikiem lub prokuratorem Instytutu Pamięci lub nie świadczy innych usług na podstawie umowy cywilnoprawnej;
- korzystająca z pełni praw publicznych.
Obowiązki członków Kolegium
Członkowie Kolegium są obowiązani, także po upływie kadencji albo ustaniu członkostwa, do zachowania w tajemnicy wiadomości, do których mieli dostęp w związku z wykonywaną funkcją. Nie dotyczy to faktów powszechnie znanych (art. 21 ustawy).
Organizacja i tryb pracy Kolegium