Historia relacji polsko-ukraińskich w XX wieku nie należy do najłatwiejszych. Liczne cierpienia po obu stronach do dzisiaj rzutują na ocenę wydarzeń historycznych i na wzajemne postrzeganie. Jednocześnie możemy także odnotować szereg przykładów współdziałania Polaków i Ukraińców. Przeszłość może zarówno dzielić jak i łączyć. Sztuką jest rzetelne jej opowiadanie, przy jednoczesnym pamiętaniu, że przyszłość można kształtować wspólnie, nie powtarzając starych błędów. Do tego w dużej mierze sprowadzało się przesłanie Jerzego Giedroycia, który nie unikał nigdy trudnych tematów, ale też zawsze starał się budować nici porozumienia.
Podstawowym celem konferencji „Giedroyc i Ukraina” bylo przypomnienie ważnych z punktu widzenia historii polskiej myśli politycznej koncepcji paryskiej „Kultury”, redagowanej w latach 1947–2000 właśnie przez Jerzego Giedroycia. Pierwsza część konferencji byla poświęcona prezentacji kilku inicjatyw okresu międzywojennego, wokół których rodziła się koncepcja ułożenia stosunków polsko-ukraińskich w XX wieku. Następnie zostały przeanalizowane główne elementy myślenia politycznego obecnego w „Kulturze” paryskiej oraz krąg autorów, których twórczość koncentrowała się wokół relacji polsko-ukraińskich. Konferencja była także okazją, żeby przypomnieć o innych myślicielach i inicjatywach obecnych w polskim życiu politycznym, np. w kręgach opozycji w PRL, które doskonale uzupełniały się z myśleniem proponowanym przez paryską „Kulturę”. Konferencję zakończyły dwa panele dyskusyjne. Pierwszy poświęcony był relacjom polsko-ukraińskim po 1989 roku. Podczas drugiego panelu dokonaliśmy próby podsumowania dotychczasowych badań nad relacjami polsko-ukraińskimi, określenia punktu, w jakim jest aktualnie historiografia polska i ukraińska oraz zaproponowania nowych postulatów badawczych. Dziedzictwo myśli polskiej i ukraińskiej emigracji jest doskonałym punktem wyjścia do takich refleksji.
Honorowy Patronat nad konferencją objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronisław Komorowski.
Konferencja odbywała się w Centrum Edukacyjnym IPN „Przystanek Historia” im. Janusza Kurtyki w Warszawie, przy ul. Marszałkowskiej 21/25, obrady były prowadzone w języku polskim i ukraińskim.
Informacje dodatkowe:
dr Sławomir Łukasiewicz: slawomir.lukasiewicz@ipn.gov.pl
Anna Piekarska: anna.piekarska@ipn.gov.pl
Program
17 maja 2012, czwartek
9.00–9.15 – Otwarcie konferencji
9.15-11.15 – Sesja I – PRE-„KULTURA”
Prowadzenie – Dr Sławomir Nowinowski
- Prof. Jan Pisuliński, Przedwojenni ukrainofile
- Prof. Marek Kornat, Krąg „Biuletynu Polsko-Ukraińskiego”
- Prof. Jan Jacek Bruski, Jerzy Giedroyc a ruch prometejski
- Prof. Aleksandra Hnatiuk,Ukraina na łamach „Buntu Młodych” i „Polityki”
- Dyskusja
11.15-11.45 – Przerwa kawowa
11.45-13.45 – Sesja II – CZAS „KULTURY” (część I)
Prowadzenie – Prof. Rafał Habielski
- Paweł Libera, Tezy Włodzimierza Bączkowskiego i dyskusja
- Dr Małgorzata Ptasińska-Wójcik, Józef Łobodowski o „upiorach przeszłości”
- Dr Sławomir Nowinowski, Wspólna historia – bolesna historia
- Maria Senycz, Promocja sprawy ukraińskiej na arenie międzynarodowej jako element programu paryskiej „Kultury”
- Dyskusja
13.45-15.15 – Przerwa
15.15-16.45 – Sesja II – CZAS „KULTURY” (część II)
Prowadzenie – Prof. Aleksandra Hnatiuk
- Prof. Igor Hałagida, „Kultura” wobec mniejszości ukraińskiej w Polsce
- Dr Sławomir Łukasiewicz, Giedroyc, Ukraina, ruch federalistyczny
- Prof. Rafał Habielski, Mieroszewski i ULB – gdzie jest miejsce Ukrainy?
- Dyskusja
16.45-17.15 – Przerwa kawowa
17.15-18.30 – Sesja II – CZAS „KULTURY” (część III)
Prowadzenie – Prof. Aleksandra Hnatiuk
- Dr Mykoła Genyk, Ukraińska recepcja „Kultury”
- Bogumiła Berdychowska, Krąg ukraińskich współpracowników i autorów
- Dyskusja
18 maja 2012r., piątek
9.00-10.30 – Sesja III – NIE TYLKO GIEDROYC (część I)
Prowadzenie – Prof. Jan Pisuliński
- Dr Michał Kazimierz Ujazdowski, Adolf Bocheński
- Magdalena Semczyszyn, Stanisław Stempowski
- Paweł Pieniążek, Bohdan Skaradziński
- Dyskusja
10.30-11.00 – Przerwa kawowa
11.00-13.00 – Sesja III – NIE TYLKO GIEDROYC (część II)
Prowadzenie – Prof. Marek Kornat
- Prof. Grzegorz Motyka, Ryszard Torzecki
- Prof. Janusz Korek, Jerzy Stempowski – pożegnanie z Ukrainą
- Prof. Andrzej Friszke, Jacek Kuroń
- Chrystia Czuszak, Ukraina i Ukraińcy w myśli politycznej polskiej opozycji
- Dyskusja
13.00-14.30 – Przerwa
14.30-16.15 – Dyskusja panelowa: JERZY GIEDROYC A STOSUNKI POLSKO-UKRAIŃSKIE PO 1989 ROKU
Prowadzenie: Bogumiła Berdychowska
Uczestnicy: prof. Henryk Szlajfer, dr Łukasz Adamski, Henryk Wujec
16.15-16.45 – Przerwa kawowa
16.45-18.30 – Dyskusja panelowa: HISTORYCY A LEKCJA GIEDROYCIA
Prowadzenie: prof. Grzegorz Hryciuk
Uczestnicy: prof. Grzegorz Motyka, prof. Andrzej Chojnowski, prof. Tomasz Stryjek, prof. Leonid Zaszkilniak, prof.Ihor Iliuszyn
18.30-18.45 – Podsumowanie i zakończenie konferencji