21 września 2017 w Brnie Platforma Europejskiej Pamięci i Sumienia złożyła zawiadomienie o przestępstwie, działając wraz z biurem Prokuratora Generalnego Republiki Czeskiej w Brnie, przeciwko ostatnim żyjącym członkom prezydium Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Czechosłowacji – Miloušowi Jakešowi, Lubomírowi Štrougalowi i Peterowi Colotce oraz innym osobom odpowiedzialnym za zabójstwa na granicy z komunistyczną Czechosłowacją, które należy traktować jako zbrodnie przeciwko ludzkości, a więc nie podlegające przedawnieniu. Jest to kolejna próba wymierzenia sprawiedliwości po tym, jak Biuro ds. Dokumentacji i Śledzenia zbrodni Komunistycznych zakończyło rozpatrywanie podobnego zawiadomienia z 2008 roku, bez rezultatu.
Zawiadomienie dotyczy 28 spraw cywilów różnych narodowości, którzy zginęli na granicy Czechosłowacji z Austrią i RFN w latach 1965–1989. Stracili życie w różny sposób: zmarli na skutek porażenia prądem na granicy Żelaznej Kurtyny, zostali zastrzeleni, utonęli, zostali zastrzeleni z samolotu, zginęli usiłując przekroczyć granicę w samochodzie lub popełnili samobójstwo w sytuacji znalezienia się w potrzasku.
Za ich śmierć odpowiadają osoby na różnych szczeblach, począwszy od przedstawicieli straży granicznej, poprzez dowództwo straży granicznej, wiceministrów i ministrów spraw wewnętrznych do członków prezydium Komitetu Centralnego Partii Komunistycznej. Ponadto Platforma odkryła dokumenty Prezydium Czechosłowackiej Partii Komunistycznej, które dowodzą bezpośredniej odpowiedzialności jej ostatnich żyjących członków Milouša Jakeša, Lubomira Štrougala i Petera Colotki za podejmowanie decyzji o wprowadzeniu, utrzymywaniu i udoskonalaniu systemu ochrony granic.
Zawiadamiając o przestępstwie, Platforma Europejskiej Pamięci i Sumienia wyraża nadzieję, że Republika Czeska stanie się drugim krajem (po Niemczech), który będzie konsekwentnie skazywał sprawców zabójstw na granicy Żelaznej Kurtyny na wszystkich poziomach odpowiedzialności i reprezentacji politycznej państwa totalitarnego.
Zdaniem Platformy przyczyni się to do podnoszenia standardów moralnych w demokracjach post-totalitarnych.
* * *
Platforma Europejskiej Pamięci i Sumienia została powołana w 2011 r., a Instytut Pamięci Narodowej jest jednym z 21 członków-założycieli. Celem Platformy jest współpraca na rzecz rozpowszechniania wiedzy dotyczącej systemów totalitarnych i upamiętnianie ofiar zbrodniczych reżimów. Do najważniejszych zadań organizacji należą stworzenie bazy dokumentacji na temat zbrodni komunistycznych z bezpłatnym i nieograniczonym dostępem oraz praca na rzecz edukacji o totalitaryzmach w Europie.