Nawigacja

Aktualności

Ogólnopolska konferencja naukowa „Biskupi w rzeczywistości politycznej Polski pod rządami komunistów” – Warszawa, 14–15 lutego 2018

– W czasach zniewolenia polski Kościół stworzył „wyspę wolności” i upominał się o prawa narodu pozbawionego głosu – mówił prezes IPN dr Jarosław Szarek, otwierając w Domu Arcybiskupów Warszawskich dwudniową konferencję naukową „Biskupi w rzeczywistości politycznej Polski pod rządami komunistów”

  • Konferencja naukowa „Biskupi w rzeczywistości politycznej Polski pod rządami komunistów” – Warszawa, 14 lutego 2018. Fot. Marcin Jurkiewicz (IPN) #1 Konferencja naukowa „Biskupi w rzeczywistości politycznej Polski pod rządami komunistów” – Warszawa, 14 lutego 2018. Fot. Marcin Jurkiewicz (IPN) #1
  • Konferencja naukowa „Biskupi w rzeczywistości politycznej Polski pod rządami komunistów” – Warszawa, 14 lutego 2018. Fot. Marcin Jurkiewicz (IPN) Konferencja naukowa „Biskupi w rzeczywistości politycznej Polski pod rządami komunistów” – Warszawa, 14 lutego 2018. Fot. Marcin Jurkiewicz (IPN)
  • Konferencja naukowa „Biskupi w rzeczywistości politycznej Polski pod rządami komunistów” – Warszawa, 14 lutego 2018. Fot. Marcin Jurkiewicz (IPN) Konferencja naukowa „Biskupi w rzeczywistości politycznej Polski pod rządami komunistów” – Warszawa, 14 lutego 2018. Fot. Marcin Jurkiewicz (IPN)
  • Konferencja naukowa „Biskupi w rzeczywistości politycznej Polski pod rządami komunistów” – Warszawa, 14 lutego 2018. Fot. Marcin Jurkiewicz (IPN) #3 Konferencja naukowa „Biskupi w rzeczywistości politycznej Polski pod rządami komunistów” – Warszawa, 14 lutego 2018. Fot. Marcin Jurkiewicz (IPN) #3
  • Konferencja naukowa „Biskupi w rzeczywistości politycznej Polski pod rządami komunistów” – Warszawa, 14 lutego 2018. Fot. Marcin Jurkiewicz (IPN) Konferencja naukowa „Biskupi w rzeczywistości politycznej Polski pod rządami komunistów” – Warszawa, 14 lutego 2018. Fot. Marcin Jurkiewicz (IPN)
  • Konferencja naukowa „Biskupi w rzeczywistości politycznej Polski pod rządami komunistów” – Warszawa, 14 lutego 2018. Fot. Marcin Jurkiewicz (IPN) Konferencja naukowa „Biskupi w rzeczywistości politycznej Polski pod rządami komunistów” – Warszawa, 14 lutego 2018. Fot. Marcin Jurkiewicz (IPN)
  • Konferencja naukowa „Biskupi w rzeczywistości politycznej Polski pod rządami komunistów” – Warszawa, 14 lutego 2018. Fot. Marcin Jurkiewicz (IPN) Konferencja naukowa „Biskupi w rzeczywistości politycznej Polski pod rządami komunistów” – Warszawa, 14 lutego 2018. Fot. Marcin Jurkiewicz (IPN)
  • Konferencja naukowa „Biskupi w rzeczywistości politycznej Polski pod rządami komunistów” – Warszawa, 14 lutego 2018. Fot. Marcin Jurkiewicz (IPN) Konferencja naukowa „Biskupi w rzeczywistości politycznej Polski pod rządami komunistów” – Warszawa, 14 lutego 2018. Fot. Marcin Jurkiewicz (IPN)

– Komunizm był bardzo trudnym czasem dla Kościoła – etap najtrudniejszy trwał mniej więcej do 1956 r., ale kolejny okres był również niebezpieczny, bo władza działała w sposób bardziej chytry, co widać w zapiskach kard. Wyszyńskiego oraz świadectwach wielu biskupów – podkreślił metropolita warszawski kard. Kazimierz Nycz.

Wspomniane zapiski Prymasa Tysiąclecia, których pierwszy tom wydały w 2017 r. wspólnie IPN, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego i Instytut Prymasa Wyszyńskiego, stanowią unikatowy dowód niestrudzonej działalności tego wielkiego Polaka – niekwestionowanego autorytetu duchowego i społecznego oraz rzecznika praw narodu.

Odwołując się do roli, jaką odegrał Kościół w Polsce pod przewodnictwem kard. Wyszyńskiego w czasach PRL, prezes IPN nawiązał do jednej z fotografii, wykonanych podczas uroczystości milenijnych, które odbyły się w czerwcu 1966 r. na placu Zamkowym w Warszawie. Na zdjęciu widać trzech wielkich Polaków: kard. Karola Wojtyłę, abp. Antoniego Baraniaka i prymasa Stefana Wyszyńskiego w otoczeniu tłumów wiernych.

– To pokazuje związek Kościoła z narodem oraz przesłanie wierności i służby narodowi oraz upominanie się o jego prawa – wyjaśnił dr Szarek. Za to poświęcenie – zwrócił uwagę – polskie duchowieństwo zapłaciło ogromną cenę. – Wystarczy wspomnieć czasy II wojny światowej (…) tej wielkiej Golgoty – mówił prezes Instytutu, przypominając, że wielu hierarchów polskiego Kościoła stało się ofiarami represji ze strony okupantów.

Wojna się skończyła, ale upragnionej wolności Polacy nie doświadczyli. W czasach komunizmu hierarchowie Kościoła, jak m.in. abp Antoni Baraniak czy bp Czesław Kaczmarek byli więzieni i torturowani przez bezpiekę.

– Biskupi byli do końca wierni, czego przykładem jest utworzenie w latach 80. Biskupiego Komitet Pomocy Uwięzionym i Internowanym w Katowicach, któremu przewodniczył bp Herbert Bednorz – przypomniał dr Szarek.

– Wobec Kościoła mamy dług – w czasach zniewolenia stworzył on „wyspę wolności” i upominał się o prawa narodu pozbawionego głosu – podsumował prezes IPN.

* * *

Konferencję „Biskupi w rzeczywistości politycznej Polski pod rządami komunistów” organizują wspólnie Biuro Badań Historycznych IPN w Warszawie oraz Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego, w ramach Centralnego Projektu Badawczego IPN „Władze komunistyczne wobec Kościołów i związków wyznaniowych 1944–1989”. Celem dwudniowej sesji jest przedstawienie sytuacji biskupów w realiach politycznych Polski „ludowej”. Chodzi nie tylko o zaprezentowanie poglądów hierarchów kościelnych dotyczących sytuacji powojennej Polski, ale również omówienie, w jaki sposób duchowieństwo, wierni i władze komunistyczne oceniały poglądy i postawę danego biskupa.

PROGRAM

Dzień I
14 II 2018
Dom Arcybiskupów Warszawskich ul. Miodowa 17

9.30 Otwarcie konferencji

Kard. Kazimierz Nycz, arcybiskup metropolita warszawski
Dr Jarosław Szarek, prezes IPN
Marcin Adamczewski, dyrektor Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego

Panel I
Polscy biskupi jako wolni ludzie w zniewolonym kraju
10.00–12.00

  • 10.00–10.30 prof. dr hab. Jan Żaryn (Senat RP, UKSW), Polscy biskupi jako ludzie wewnętrznie wolni
  • 10.30–12.00 Dyskusja panelowa nad referatem prof. Jana Żaryna:

dr Ewa K. Czaczkowska (UKSW, Muzeum JPIIiPW)
dr Rafał Łatka (IPN)
dr hab. Paweł Skibiński (UW)
ks. dr hab. Dominik Zamiatała prof. UKSW
prof. Jan Żaryn (Senat RP, UKSW)

  • 12.00–12.20 przerwa kawowa

Panel II
Biskupi metropolii warszawskiej w realiach PRL
12.20–14.40

  • 12.20–12.40 dr hab. Paweł Skibiński (UW), Działalność abp. Bronisława Dąbrowskiego – negocjacje, rozgrywka, świadectwo
  • 12.40–13.00 dr Milena Kindziuk (UKSW),  Prymas Józef Glemp wobec stanu wojennego
  • 13.00–13.20 dr hab. Leszek Zygner (prof. PWSZ w Ciechanowie), Biskup płocki Tadeusz Paweł Zakrzewski (1946–1961) wobec władzy ludowej
  • 13.20–13.40 dr Tomasz Brzustowski (badacz niezależny), Biskup lubelski Piotr Kałwa – lubelski Kościół wobec komunizmu
  • 13.40–14.00 Krzysztof Kierski (IPN Olsztyn, UWM Olsztyn), Biskupi diecezji warmińskiej w rzeczywistości politycznej PRL. Wybrane zagadnienia
  • 14.00–14.40 dyskusja

14.40–15.40 przerwa

Panel II
Biskupi krakowscy w realiach PRL
15.40–17.40

  • 15.40–16.00 dr Ewa K. Czaczkowska (UKSW, Muzeum JPIIiPW), Stosunek kard. Adama Stefana Sapiehy do władz powojennej Polski
  • 16.00–16.20 dr Michał Białkowski (UMK), Karol Wojtyła jako członek Konferencji Episkopatu Polski (1958–1978)
  • 16.20–16.40 dr Edgar Sukiennik (Muzeum JPIIiPW), Metropolita krakowski Karol Wojtyła wobec władz PRL 
  • 16.40–17.00 dr Rafał Łatka (IPN), Osoba numer 2 w polskim Kościele. Kardynał Franciszek Macharski w ostatniej dekadzie PRL (1979–1989)
  • 17.00–17.40 dyskusja i zamknięcie pierwszego dnia konferencji

Dzień II
15 II 2018
Przystanek Historia Marszałkowska

10.00 Otwarcie drugiego dnia konferencji

Panel III Ordynariusze diecezji w realiach Polski ludowej
10.00– 11.40

  • 10.00–10.20 dr hab. Ryszard Gryz, prof. UJK, Biskup kielecki Czesław Kaczmarek w starciu z komunistycznym totalitaryzmem (1945–1963)
  • 10.20–10.40 dr Izabela Mazanowska (IPN Bydgoszcz), Biskup Kazimierz Józef Kowalski wobec działań komunistycznych władz wyznaniowych w diecezji chełmińskiej w latach 1946–1972
  • 10.40–11.00 dr hab. Sabina Bober (KUL), Nauczanie biskupa Tokarczuka jako antidotum na propagandę komunistyczną
  • 11.00–11.20 – dyskusja
  • 11.20–11.40 przerwa kawowa

Część II  11.40– 13.40

  • 11.40–12.00 dr hab. Krzysztof Sychowicz (IPN Białystok), Biskup Władysław Jędruszuk  i jego działalność w dokumentach władz administracyjnych na terenie województwa białostockiego 
  • 12.00–12.20 Kamil Kartasiński (UŚ), Biskup Herbert Bednorz. Pasterz śląskich robotników i ich rodzin
  • 12.20–12.40 dr Andrzej Grajewski („Gość Niedzielny”), Biskup Herbert Bednorz wobec Solidarności i stanu wojennego 1980–1983
  • 12.40–13.00 dr Zbigniew Stanuch (IPN Szczecin), Bp Ignacy Jeż jako rządca diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej w realiach Polski ludowej na tzw. Pomorzu Środkowym (1972–1989)
  • 13.00–13.40 dyskusja
  • 13.40–14.40 przerwa obiadowa

Panel IV
Sufragani w realiach Polski ludowej
14.40–16.30

  • 14.40–15.00 dr Daniel Gucewicz (IPN Gdańsk), „Szara eminencja” gdańskiej kurii. Działania komunistycznych władz wobec wikariusza generalnego diecezji gdańskiej ks. Bernarda Polzina
  • 15.00–15.20 dr Łucja Marek (IPN Kraków), Sprzeciw na gruncie prawa. Biskup Juliusz Bieniek – sufragan diecezji katowickiej wobec władzy ludowej
  • 15.20–15.40 Marcin Tunak (UAM), Aparat bezpieczeństwa Polski ludowej wobec ks. bp. Franciszka Jedwabskiego
  • 15.40–16.00 dr Barbara Świtalska-Starzeńska (Muzeum JPIIiPW), Działalność charytatywna bp. Czesława Domina w stanie wojennym (1981–1983)
  • 16.00–16.30– dyskusja
  • 16.30–16.50 przerwa kawowa

Panel V
Varia
16.50–18.10

  • 16.50–17.10 dr Beata Piecha-van Schagen (Muzeum Górnictwa Węglowego), „A kaj jest Barbórka?”. Biskupi górnośląscy wobec odnawiania kultu św. Barbary w kopalniach węgla kamiennego w 1980 roku
  • 17.10–17.30 Andrzej W. Kaczorowski (badacz niezależny), Krynicka „Ostoja” Prymasa Wyszyńskiego
  • 17.30–17.50 Mateusz Szłapka (UAM), Sprawa bp. Józefa Padewskiego jako przykład działań komunistów wobec zwierzchnich władz kościołów mniejszościowych w latach 1945–1951
  • 17.50–18.10 dyskusja i zamknięcie konferencji

18.30–19.30
Polscy biskupi w realiach Polski ludowej na przykładzie abp. Antoniego Baraniaka
Prezentacja i dyskusja na temat albumu Antoni Baraniak 1904–1977

dr hab. Konrad Białecki
dr Rafał Łatka
dr hab. Rafał Reczek
dr hab. Elżbieta Wojcieszyk
prof. Jan Żaryn 

do góry