E-Księgarnia
Solidarność w polskiej pamięci narodowej, polskiej historii, ale też świadomości gdańszczan jest wielkim fenomenem. Był on kontynuacją genu polskiej wolności, wyrazem wielkiego pragnienia Polaków do życia w niepodległej Polsce
– mówił prezes IPN dr Karol Nawrocki, rozpoczynając spotkanie poświęcone niestrudzonej działaczce Wolnych Związków Zawodowych. Wspomniał również o bulwersującej sprawie zniknięcia w 2023 r. tablicy ku czci Anny Walentynowicz z fasady budynku przy al. Grunwaldzkiej 49 w Gdańsku-Wrzeszczu, gdzie mieszkała działaczka opozycji antykomunistycznej. Wyraził nadzieję, że władze miasta jak najszybciej upamiętnią w tym miejscu Walentynowicz.
Anna Walentynowicz jest i zawsze pozostanie ikoną „Solidarności”, a jej niezłomna postawa jest inspirująca – zgodzili się uczestnicy spotkania poświęconego dziedzictwu bohaterki polskiej drogi do niepodległości.
W wydarzeniu udział wzięli m.in. europoseł Anna Fotyga, radni miasta Gdańska, działacze opozycji antykomunistycznej oraz mieszkańcy Gdańska.
***
Anna Walentynowicz, ur. 15 VIII 1929 we wsi Sienne niedaleko Równego na Wołyniu (obecnie Ukraina), zginęła 10 IV 2010 w katastrofie lotniczej k. Smoleńska (Rosja).
Córka Nazara (zm. 1995) i Pryśki Lubczyk (zm. 1937), ukraińskich sztundystów. Pod koniec 1943 przedostała się z polską rodziną Teleśnickich pod Warszawę. Od 1945 pracownica gospodarstwa rolnego pod Gdańskiem, następnie piekarni, w 1950 pakowaczka w Gdańskich Zakładach Przemysłu Tłuszczowego Amada, 1950–1991 (z przerwami) spawacz, od 1966 suwnicowa w Stoczni Gdańskiej im. Lenina; w 1. połowie l. 50. przodowniczka pracy socjalistycznej (270% normy). I–VIII 1951 członek ZMP, delegat na zjazd młodzieży socjalistycznej w Berlinie; następnie członek Ligi Kobiet, przewodnicząca LK w Stoczni, działaczka na rzecz praw pracowniczych. W XII 1970 uczestniczka demonstracji pod KW PZPR i siedzibą Polskiego Radia w Gdańsku, uczestniczka strajku w SG, przygotowywała posiłki. 25 I 1971 uczestniczka spotkania w SG z I sekretarzem KC PZPR Edwardem Gierkiem. Od 1978 członek WZZ Wybrzeża, udostępniała mieszkanie na punkt kontaktowy, redaktor niezależnego pisma „Robotnik Wybrzeża”, kolporterka, współorganizatorka obchodów rocznic Grudnia ’70; wielokrotnie zatrzymywana na 48 godz., poddawana rewizjom.
7 VIII 1980 zwolniona z pracy (5 miesięcy przed emeryturą), żądanie jej przywrócenia stało się 1. postulatem strajku w SG, który wybuchł 14 VIII 1980; 16 VIII 1980 przywrócona. 14–31 VIII 1980 uczestniczka strajku w SG, 16 VIII 1980 (po zakończeniu przez Lecha Wałęsę strajku) z Aliną Pienkowską zatrzymywała przy bramie nr 3 wychodzących ze Stoczni robotników i wzywała do kontynuacji strajku, następnie członek Prezydium MKS, sygnatariuszka Porozumień Sierpniowych; od IX 1980 w „S”, członek Prezydium Komitetu Założycielskiego w SG, członek Prezydium MKZ w Gdańsku. W X 1981 podczas spotkania z robotnikami w Radomiu dwóch funkcjonariuszy SB (we współpracy z TW Karol) podjęło próbę jej otrucia za pomocą leku Furosemidum. 3 IV 1981 w wyniku konfliktu z L. Wałęsą decyzją Prezydium KZ SG odwołana z Prezydium MKZ Gdańsk. Gość I KZD. W XI 1981 sygnatariuszka Deklaracji ideowej Klubów Rzeczypospolitej Samorządnej Wolność–Sprawiedliwość–Niepodległość.
14–16 XII 1981 współorganizatorka strajku w SG, po pacyfikacji zatrzymana, 18 XII 1981 internowana w Ośr. Odosobnienia w Bydgoszczy–Fordonie i Gołdapi, w VII 1982 zwolniona. W VIII 1982 aresztowana pod zarzutem zorganizowania strajku w SG w XII 1981, osadzona w AŚ w Gdańsku, AŚ Warszawa–Mokotów i ZK w Grudziądzu, 30 III 1983 skazana wyrokiem Sądu Rejonowego w Grudziądzu na 1 rok i 3 miesiące więzienia w zawieszeniu na 3 lata; zwolniona z pracy. 16 XII 1983 ponownie aresztowana za próbę wmurowania (z Kazimierzem Świtoniem i Ewą Tomaszewską) tablicy upamiętniającej pacyfikację KWK Wujek, osadzona w ZK w Lublińcu, zwolniona w IV 1984 ze względu na stan zdrowia; 18 II 1985 – 31 VIII 1986 inicjatorka i uczestniczka głodówki rotacyjnej w kościele Narodzenia NMP w Krakowie–Bieżanowie. Od 1988 organizatorka sympozjów „W trosce o Dom Ojczysty”.
W 1989 przeciwniczka obrad Okrągłego Stołu. W 1989 współzałożycielka Fundacji Promocji Sztuki Sakralnej. 1989–1997 współpracowniczka pisma „Poza Układem”. Od 1991 na emeryturze.
W 2000 odmówiła przyjęcia tytułu Honorowego Obywatela Gdańska. Odznaczona Medalem Wolności przyznawanym przez amerykańską Fundację Ofiar Komunizmu (2005), Orderem Orła Białego (2006), Krzyżem Wolności i Solidarności (2018, pośmiertnie).
Dowiedz się więcej:
- Anna Walentynowicz (1929-2010) – Patroni naszych ulic
- Sławomir Cenckiewicz, Adam Chmielecki, Anna Walentynowicz 1929–2010
- Sławomir Cenckiewicz „Nie oddałam tego walkowerem…”. O Annie Walentynowicz (1929-2010)
- Arkadiusz Kazański „Sierpień ’80 w Gdańsku”
- Dodatek historyczny do „Gazety Polskiej Codziennie” (12-15.08.2022) w rocznicę urodzin Anny Walentynowicz
- Wystawa Anna Walentynowicz. Legenda „Solidarności” 1929–2010
- Wykład Anny Walentynowicz, Uczciwość - pierwszy warunek niepodległości. Anna Walentynowicz w USA o „Solidarności”, wyborach 1989... 16 czerwca 1989 r., USA